Początki komunikacji w latach 40-tych
Miasto Bielsko-Biała w województwie katowickim zostało wyzwolone z spod okupacji hitlerowskiej w lutym 1945 przez jednostki Armii Czerwonej Z.S.R.R. W pierwszym okresie wyzwolenia miasta i powiaty Biała Krakowska, należąca ówcześnie do województwa krakowskiego oraz Bielsko, należące do województwa katowickiego dzięki bezinteresownej pracy nielicznych w tym okresie Polaków powołały do życia władze miejskie, Milicję Obywatelską, Komitety Powiatowe P.P.R oraz administrację przemysłową licznych zakładów pracy na terenie miasta i okolicy. W warunkach powojennych w kwietniu 1945 roku powołano w Warszawie Państwowy Urząd Samochodowy (P.U.S.), z którego wyłonione został Wojewódzkie Urzędy Samochodowe, gdzie następnie P.U.S. zawiadomił Wojewódzkie Urzędy Samochodowe o wydzieleniu organizacji samochodowej pod nazwą Państwowa Komunikacja Samochodowa.
Podstawą do prawnego usamodzielnienia się przedsiębiorstwa był dekret z dnia 16 stycznia 1946 roku podpisany przez ówczesnego Prezydenta Krajowej Rady Narodowej Bolesława Bieruta.
Zalążkiem Państwowej Komunikacji Samochodowej był ówczesnych tabor uzyskany z demobilu (samochody G.M.C.) pierwsze dostawy z Z.S.R.R. (samochody ZiS i GAZ) dostawy UNRRA (Studenbackery) oraz nieliczne pozostałości taboru poniemieckiego. W tym pierwszym okresie trudno było odróżnić pojazdy ciężarowe od tych do przewozu osób, ponieważ większość była w niewielkim stopniu dostosowana do transportu pasażerskiego.
W pierwszych miesiącach po wyzwoleniu kraju powołana została P.U.S. (o czym wyżej), a w ramach jej Państwowa Komunikacja Samochodowa. P.K.S. trudniła się początkowo prawie wyłącznie przewozem osób, stanowiąc namiastkę regularnej komunikacji drogowej w warunkach zniszczeń powojennych.
Fragment Kroniki PKS
Początkowo P.K.S. był przedsiębiorstwem, jak zostało określone w kronice „koczujacym” i liczył ponad 20 autobusów oraz 40 samochodów ciężarowych. Bardzo charakterystyczne jest sprawozdanie Poselskiej Komisji Komunikacyjnej z 15 października 1946 r. omawiające początkowy okres działalności P.K.S.
W 1945 roku utworzona została baza P.K.S. w Katowicach, której podporządkowano filie, kolejno powstające w szeregu miast śląskich, które podjęły świadczenia wszelkiego rodzaju przewozów. Filie takie powstawały w pierwszym okresie w Katowicach, Gliwicach, Bielsku-Białej, Zawierciu, Bytomiu, Zabrzu, Opolu, Nysie, Prudniku, Głuchołazach, Paczkowie, Koźlu, Chorzowie i Sosnowcu.
W latach powojennych, Oddział P.K.S. w Bielsku-Białej liczył kilkadziesiąt autobusów stanowiących własność miejscowej spółki akcyjnej. Nie istniał samochodowy transport ładunków, który na dalsze odległości odbywał się głównie koleją , natomiast na bliskich trasach transport funkcjonował za pomocą zaprzęgów konnych (platformy, furmanki).
W Kronice P.K.S.-u, można znaleźć utrwaloną na piśmie wypowiedź długoletniego pracownika Oddziału P.K.S. Bielsko-Biała, elektryka Pana Józefa Herdę z dnia 28 listopada 1973 roku przekazaną kronikarzowi, w której dzieli się wspomnieniami:
W pierwszych latach powojennych tabor P.K.S. doraźnie zestawiony z demobilu wojskowego był liczebnie niewielki i niewystarczający do potrzeb komunikacji podmiejskiej. Potrzeby transportowe tak w ruchu pasażerskim jak i towarowym rosły bardzo szybko, na co szczególny wpływ miało reaktywowanie zakładów przemysłowych w Bielsku-Białej i okolicy.
Na przełomie 1945-1946 powstają komunikacji autobusowej obsługujące głównie dowóz pracowników do Bielska-Białej z takich miejscowości jak: Buczkowice, Szczyrk, Bystra, Lipowa, Ślemień. Potrzeby transportowe wraz z rozwijającym się prężnie miastem Bielsko-Biała rosną bardzo szybko i okazują się już niewystarczające. Z tego powodu, dla zaspokojenia potrzeb przewozowych w 1948 roku powołano i utworzono placówkę firmy C.Hartwig S.A. oraz Spółdzielnię Transportową „Spedytor”. W tym samym roku firma C. Hartwig otrzymuje pierwsze jednostki taboru; Fiat 626, Fiat 666 z przyczepami o nośności 7, 10 i 11 ton oraz ciągniki austriackie „Steyer”, łącznie 22 pojazdy. W tym samym czasie miejscowa placówka PKS otrzymuje 6 autobusów Fiat 666 oraz kilka samochodów ciężarowych tej samej marki. Taki tabor pojazdów wraz z eksploatowanymi już pojazdami GMC pozwolił zaspokoić potrzeby transportowe obsługiwanego obszaru.
Fiat 666RN, źródło Wikipedia
Lata 50-te i 60-te
W III kwartale 1952 roku oddano do użytku 3 piętrowy biurowiec i budynek socjalny w Bielsku-Białej przy ul. P.K.W.N nr 54 (obecnie ul. Legionów 54), natomiast w II kwartale 1954 roku oddano do użytku stację obsługi. Rozpoczęty proces inwestycyjny sprawił, że radykalnie poprawiły się warunki pracy, warunki socjalne i bytowe pracowników. W budynku socjalnym uruchomiona została stołówka, świetlica, bufet, a nawet jak na ówczesne lata natryski z ciepłą wodą. Nowoczesna i obszerna w tamtym okresie stacja obsługi przyczyniła się do podniesienia sprawności eksploatacyjnej taboru.
Budynek socjalny (ul. Legionów)
W kronice P.K.S.-u Bielsko-Bialskiego można wyczytać „W gospodarce narodowej odczuwa się wyraźny wzrost tempa inwestycji przemysłowych oraz przechodzenia z okresu powojennej odbudowy do rozbudowy”
Zmieniają się priorytety w zakresie krajowych inwestycji a gospodarka z rolniczo-przemysłowej przeobraża się w przemysłowo-rolniczą. Transport samochodowy w zakresie transportu towarów i pasażerów zostaje zasilony pierwszymi dostawami samochodów rodzimej produkcji „Star” i „San”.
W 1955 roku w wyniku rozwoju usług przewozowo-transportowych w rejonie powiatu cieszyńskiego, tamtejsza placówka terenowa zostaje przekształcona w samodzielny Oddział P.K.S. podległy Wojewódzkiemu Przedsiębiorstwu P.K.S. Katowice. Podobna sytuacja dokonała się w terenie Żywiecczyzny, gdzie w wyniku rozwoju tamtejszych terenów z dniem 1 stycznia 1958 roku Oddział w Bielsku-Białej przekazał całą działalność w zakresie usług transportowych do Oddziału P.K.S. w Oświęcimiu, według podziału terytorialno-administracyjnego w ramach Zarządu Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa P.K.S. Kraków.
W 1958 roku Bielski Oddział P.K.S. dysponował podstawowym taborem składającym się z 62 wysłużonych już autobusów marki „Fiat” oraz 121 samochodów przeważnie „STAR-20”. Średnie zatrudnienie w spółce wynosiło 665 pracowników.
Lata 1958-1962 charakteryzują się pewną stagnacją w działalności Oddziału P.K.S., co wynikało głównie z niewielkich dostaw taboru oraz znacznym demontażem wyeksploatowanych pojazdów. W 1962 roku Oddział dysponował 55 autobusami i 127 samochodami ciężarowymi.
Warsztat
Począwszy od 1963 roku, w trakcie którego tzw. „zima stulecia” sparaliżowała krajowy transport samochodowy i kolejowy, nastąpił dynamiczny wzrost dostaw taboru do tutejszego Oddziału P.K.S.-u, tak że w roku 1970 stan ilościowy taboru dostępnego przez P.K.S. zwiększył się 4- krotnie w zakresie autobusów oraz 2 -krotnie w zakresie pojazdów ciężarowych. Równolegle ze wzrostem taboru rosły świadczenia przewozowe głównie dla młodzieży szkolnej i zakładów pracy. Sieć komunikacji autobusowej pokrywała już większość dróg lokalnych oraz wszystkie drogi państwowe powiatu bielskiego. Zgodnie z postulatami mieszkańców wzrastała również ilość połączeń w relacji z Krakowem, Zakopanem, Katowicami, Częstochową, Gliwicami, Raciborzem, Wadowicami oraz innymi miastami województwa katowickiego i województwa krakowskiego. W 1963 roku tutejszy Oddział P.K.S. przewoził codziennie ponad 25 tysięcy pracowników i uczniów.
Lata 70-te i 80-te
W latach 70-tych i 80-tych nastąpił dynamiczny rozwój komunikacji publicznej oraz rozwój wielu miast w tym Bielska-Białej i lokalnych miejscowości, nastąpił również pierwszy podział na przedsiębiorstwa autobusowe obsługujących transport głównie podmiejski i dalekobieżny.
W celu poprawy świadczonych usług przez P.K.S. w Bielsku-Białej, po długich staraniach w 1972 roku zostaje oddany do użytkowania nowoczesny dworzec autobusowy w Bielsku-Białej przy ul. Armii Czerwonej (obecnie ul. Warszawskiej 7).
Makieta dworca autobusowego
Wyraźny wzrost tempa inwestycji przemysłowych w Bielskim Okręgu Przemysłowym, a szczególnie w wyniku decyzji władz partyjnych i państwowych o budowie Fabryki Samochodów Małolitrażowych począwszy od 1972 roku powoduje wzrost potrzeb przewozowych oferowanych przez P.K.S. W tym czasie tutejszy oddział dysponował potencjałem 700 pojazdów.
Tak znaczne spiętrzenie potencjału przewozowego wymagało specjalizacji oraz konieczności wdrażania postępu techniczno-organizacyjnego w zarządzaniu. Jednym z przygotowanych zamierzeń w tym zakresie była przygotowana ale nie rozpoczęta w rok 1973 budowa nowej zajezdni dla przewozów towarowych związanych w znacznym stopniu z dostawami do produkcji podzespołów Fabryki Samochodów Małolitrażowych w ramach umowy licencyjnej w włoską firmą „Fiat” w Turynie. W latach 70-tych Bielski P.K.S. świadczył usługi transportowe w zakresie przewozów towarowych dla licznych zakładów pracy w Bielsku-Białej i okolicy do portów polskich, jak również lokalne przewozy dystrybucyjne (mleko, żywiec, gazy techniczne, wyroby hutnicze). Ponadto w celu wyeliminowania trudności zaopatrzenia w opał tut. oddział P.K.S. przejął kompleksową dostawę węgla kamiennego z kopalni „Silesia” w Czechowicach-Dziedzicach dla biur opałowych, zakładów pracy i instytucji oraz urzędów na terenie miasta. Podkreślenia wymaga fakt, że na podstawie uchwały nr 116 Rady Ministrów w latach 1968-1970 działało na terenie miasta Bielsko-Biała Biuro Obsługi Spedycyjno-Przewozowej zajmujące się koordynacją wszystkich miejscowych przewoźników.
Lata 90-te
W wyniku transformacji ustrojowej przedsiębiorstwa PKS zostały podzielone w wyniku czego powstało 176 przedsiębiorstw. Cześć podmiotów została zlikwidowana, przebranżowiła się, uległa konsolidacji bądź prywatyzacji.
Po 1992 r. część spośród przedsiębiorstw PKS należących do Skarbu Państwa używało nazwy Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej (PPKS).
1 października 1996 przekazane zostały kompetencje organu założycielskiego z Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej do wojewodów.
Pierwsza dekada XXI wieku
Autobusy zakupione przez Powiat Bielski
Lata 2000 przyniosły zmiany struktury własnościowej PKS. Starostwo Powiatowe w Bielsku-Białej – Powiat Bielski na podstawie umowy z dnia 3 grudnia 2008 roku przejął od ówczesnego Ministerstwa Skarbu Państwa akcje spółki Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Bielsku-Białej Spółka Akcyjna stając się jej właścicielem. Następnie spółka zmieniła nazwę na PKS w Bielsku-Białej Spółka Akcyjna. Powiat Bielski chcąc wywiązywać się z powierzonej odpowiedzialności za spółkę, jak również zdania własnego jakim jest transport publiczny przystąpił w 2010 roku do inwestycji, czego efektem było złożenie wniosku po fundusze unijne w ramach z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Śląskiego na lata 2007-2013. Powiat Bielski ogłosił przetarg na dostawę 35 nowych autobusów:
– 5 sztuk 12-metrowych niskowejściowych o pojemności min.110 miejsc,
– 5 sztuk 10-metrowych niskowejściowych o pojemności min. 80 miejsc,
– 12 sztuk 8-metrowych niskowejściowych o pojemności min. 60 miejsc,
– 13 sztuk 7-metrowych podmiejskich o pojemności min. 44 miejsca.
Przetarg wygrała firma Autosan, dostarczając wskazane autobusy w 2011 roku.
Od 1 lipca 2011 roku Powiat Bielski stał się formalnym organizatorem publicznego transportu zbiorowego, przy współpracy i współfinansowaniu gmin powiatu.
Taki stan rzeczy trwał do 2017 roku, kiedy w wyniku zmian ustaw samorządowych z 2016 roku, umożliwiono tworzenie związków powiatowo-gminnych.
Dzięki zaangażowaniu Powiatu Bielskiego oraz gmin Bestwina, Buczkowice, Jasienica, Jaworze, Kozy, Porąbka, Szczyrk, Wilamowice i Wilkowice w dniu 17 marca 2017 roku został formalnie utworzony Beskidzki Związek Powiatowo-Gminny, który przejął od wymienionych samorządów zdanie dotyczące organizacji publicznego transportu zbiorowego.
Utworzenie Beskidzkiego Związku Powiatowo-Gminnego to czas, w którym spółka ponownie zaczęła się dynamicznie rozwijać. Od 2017 roku wprowadzono szereg zmian organizacyjnych w samej spółce, jak również wiele udogodnień dla pasażerów.
W czerwcu 2018 roku Powiat Bielski przekazał na rzecz Beskidzkiego Związku Powiatowo-Gminnego 100 % akcji spółki PKS.
W tym czasie Zarząd Związku wprowadził m.in. bezpłatne przejazdy dla osób powyżej 70 roku życia, od 1 stycznia 2020 r. wprowadzone zostały numeracje linii komunikacyjnych, uruchomiono Dynamiczną Informacje Pasażerską, gdzie pasażer może w urządzeniach mobilnych sprawdzić realny czas przyjazdu autobusu na przystanek, uruchomiono możliwość przedłużania biletów przez Internet.
W 2020 roku spółka PKS w Bielsku-Białej zakupiła w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego 26 szt. autobusów, wartość projektu to ponad 32 mln zł z czego 22,6 mln zł to dofinansowanie z Unii Europejskiej, W ramach przeprowadzonego przetargu wygrała firma Solaris Bus & Coach z Bolechowa. Autobusy są fabrycznie nowe, w najwyższym standardzie oraz ekologiczne ponieważ zasilane są sprężonym gazem ziemnym CNG.
Ciekawostką jest fakt, że nowe autobusy otrzymały nową kolorystykę, w barwach Komunikacji Beskidzkiej.
Oprócz wspomnianych fabrycznie nowych 26 autobusach zasilanych CNG. Spółka zakupiła dodatkowo 5 autobusów z czego 4 autobusy 12-metrowe marki Solaris z rynku wtórnego , dostosowane do przewozu osób niepełnosprawnych z pełnym wyposażeniem odpowiadającym standardom w komunikacji podmiejskiej/miejskiej, jak również 1 autobus Volkswagen Crafter o pojemności 19 osób w klasie VIP będący uzupełnieniem realizowanej przez spółkę oferty.
Od 2011 roku do Spółki PKS w Bielsku-Białej trafiły pojazdy warte blisko 55 mln złotych.
Kopiowanie, rozpowszechnianie, przedruk i publikacja w jakiejkolwiek formie (również
elektronicznej) do celów komercyjnych i prywatnych, bez zgody autora serwisu, zabronione. (kk)
